Mobilny Tomograf na Lubelszczyźnie. Podsumowanie projektu SOLACE

Mobilne Centrum Niskodawkowej Tomografii Komputerowej dotarło do mieszkańców ośmiu powiatów województwa lubelskiego. Na 2,6 tys. przebadanych osób u około 400 lekarze wykryli podejrzane zmiany w płucach. Zagwarantowanie im ścieżki dalszej diagnostyki i leczenia to pozytywny rezultat pierwszego w Polsce programu bezpłatnych badań przesiewowych w kierunku raka płuca, organizowanego we współpracy z Uniwersyteckim Szpitalem Klinicznym Nr 4 w Lublinie.

Badania rozpoczęły się 30 października 2024 roku we Włodawie. Lekarze wraz z Mobilnym Centrum odwiedzili także Tarnogród, Milejów-Osadę, Parczew, Janów Lubelski, Kraśnik, Niemce i Chełm, w każdej z tych miejscowości spędzając kilka dni.

- Do końca listopada przebadaliśmy około 2,6 tysiąca osób, około 1,3 tysiąca kobiet i 1,3 tysiąca mężczyzn. U około 400 przebadanych wykryliśmy zmiany wymagające dalszego nadzoru lub pogłebienia diagnostyki. Spośród nich do naszego oddziału trafiło około 100 osób wymagających pilnej diagnostyki. Jak dotąd rozpoznaliśmy raka płuca u 8 osób, a 19 osób zostało skierowanych do Klinicznego Oddziału Chirurgii Klatki Piersiowej - wylicza dr n. med. Michał Szczyrek z Klinicznego Oddziału Pneumonologii, Alergologii, Onkologii Pulmonologicznej i Chorób Wewnętrznych z Pododdziałem Wzmożonej Opieki Pulmonologicznej i Postcovidowej USK Nr 4 w Lublinie.

Materiał o projekcie w Wydarzeniach Telewizji Polsat 17.02.2025r.

Wyniki badania wykonanego w tirze z mobilnym tomografem komputerowym były przesyłane w formie elektronicznej do centrum diagnostyki obrazowej, gdzie analizowali je specjaliści radiologii.

Cel przedsięwzięcia

Rak płuca jest jedną z głównych przyczyn zgonów z powodu raka w Europie. W samej Polsce co roku chorobę diagnozuje się u ok. 22 tys. osób. U zdecydowanej większości tych osób. rozpoznawana jest ona w zaawansowanym stadium, co uniemożliwia wykonanie operacji. Wczesne wykrycie nowotworu daje szansę na długie życie, a nawet całkowite wyleczenie. Najskuteczniejszą metodą badania płuc jest niskodawkowa tomografia komputerowa, której dostępność dla pacjentów poza dużymi ośrodkami jest ograniczona.

Z tego powodu powstał europejski program SOLACE, nad którego realizacją w Polsce czuwa Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc (IGICHP). Program umożliwił bezpłatne skorzystanie z badań niskodawkowej tomografii komputerowej mieszkańcom mniejszych miejscowości dzięki Mobilnemu Centrum Niskodawkowej Tomografii Komputerowej.

SOLACE to kontynuacja Ogólnopolskiego Programu Wczesnego Wykrywania Raka Płuca finansowanego przez Ministerstwo Zdrowia. Za realizację programu ze strony Uniwersytetu Medycznego w Lublinie odpowiedzialny jest prof. dr hab. n. med. Janusz Milanowski, Lekarz Kierujący Klinicznym Oddziałem Pneumonologii, Alergologii, Onkologii Pulmonologicznej i Chorób Wewnętrznych z Pododdziałem Wzmożonej Opieki Pulmonologicznej i Postcovidowej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie.

- Program jest ważny, dlatego że pozwala na wykrycie zmian w płucach na wczesnym etapie. Może to być rak płuca, jak i inne choroby w zakresie układu oddechowego. Jeżeli zmiana w płucu zostanie zauważona podczas badania, chory może niezwłocznie rozpocząć leczenie. Wykrycie raka na wczesnym etapie daje szansę całkowitego wyleczenia. Kolejna wyjątkowość programu SOLACE polega na tym, że jest on skierowany do mieszkańców mniejszych miejscowości województwa lubelskiego znajdujących się w pewnej odległości od Lublina - mówi prof. dr hab. n. med. Janusz Milanowski.

Niskodawkowa tomografia komputerowa

W ramach projektu SOLACE zorganizowano bezpłatny program badań przesiewowych wykorzystujący metodę niskodawkowej tomografii komputerowej (NDTK) bez podania środka kontrastowego. Jak potwierdzają wyniki międzynarodowych badań (NELSON, LUSI, NLST), jest to skuteczna metoda prewencji wtórnej. Znacząco poprawia wykrywalność raka płuca na wczesnym etapie choroby, kiedy szanse efektywnego leczenia, a nawet wyleczenia, są istotnie większe. Co więcej, badanie NDTK pozwala uwidocznić inne zmiany w obrębie układu oddechowego takie jak rozedma płuc czy włóknienie śródmiąższowe. W ramach procedury możliwa jest też ocena innych narządów – m. in. aorty, gruczołów piersiowych, tarczycy, częściowo również wątroby. NDTK jest badaniem bezpiecznym, szybkim i bezbolesnym. Nie wymaga szczególnych przygotowań. Nie ma potrzeby, by podczas jego przeprowadzania pacjent był na czczo.

Program koordynuje Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie - główny polski partner projektu SOLACE, we współpracy z Ministerstwem Zdrowia. Badania realizowane są pod patronatem honorowym Rzecznika Praw Pacjenta, Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc (PTChP) oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej (PTMR). Na szczeblu krajowym program koordynuje prof. Joanna Chorostowska-Wynimko.

mobilny tomograf

Fot. materiały organizatora

Kryteria Kwalifikacji

Do programu Zbadaj Swoje Płuca kwalifikowane były osoby w wieku 55-74 lat z historią palenia papierosów (co najmniej 20 paczkolat - np. jedna paczka dziennie przez 20 lat, pół paczki dziennie przez 40 lat itd.) oraz osoby od 50. roku życia, które nadal paliły lub zaprzestały palenia w ostatnich 15 latach, o ile występowały dodatkowe czynniki ryzyka (bierne palenie, przewlekłe choroby płuc jak: przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), samoistne włóknienie płuc, ekspozycja na radon, środowiskowe i zawodowe narażenie na karcynogeny, rak płuca w wywiadzie lub nowotwór stwierdzony u członków najbliższej rodziny. Kwalifikacja osób z grup ryzyka była prowadzona przez współpracujących z projektem lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, lekarzy specjalistów chorób płuc oraz innych specjalistów.

Współpraca i Patronat

Program koordynował Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie, który jest głównym polskim partnerem projektu SOLACE, we współpracy z Ministerstwem Zdrowia oraz specjalistami m.in. z Klinicznego Oddziału Pneumonologii, Alergologii, Onkologii Pulmonologicznej i Chorób Wewnętrznych z Pododdziałem Wzmożonej Opieki Pulmonologicznej i Postcovidowej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego Nr 4 w Lublinie. Program realizowany był pod patronatem honorowym Rzecznika Praw Pacjenta, Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc (PTChP) oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej (PTMR).

Program SOLACE

Program SOLACE ma na celu również edukację społeczeństwa i pracowników opieki medycznej w zakresie profilaktyki pierwotnej i wtórnej raka płuca poprzez liczne działania edukacyjno-informacyjne oraz kampanię rekrutacyjną pod hasłem „Zbadaj Swoje Płuca”. Kampania skierowana jest do różnych grup społecznych ze szczególnym uwzględnieniem kobiet, osób o wysokim ryzyku zachorowania, w szczególności chorych na przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POCHP) oraz osób ze społeczności o niskim udziale w dotychczas realizowanych programach przesiewowych.

Europejski projekt SOLACE (Strengthening the screening of Lung Cancer in Europe) tworzony jest przez konsorcjum europejskie złożone z 37 ośrodków z 15 krajów UE, a koordynatorem działań jest EIBIR (European Institute for Biomedical Imaging Research). Projekt jest inicjatywą Europejskiego Towarzystwo Chorób Płuc (European Respiratory Society) oraz Europejskiego Towarzystwa Radiologów (European Society for Radiology).

SOLACE jest współfinansowany w ze środków programu EU4HEALTH oraz Ministerstwa Zdrowia RP.