Aktualności

Jeszcze kilkanaście lat temu udar mózgu był incydentem medycznym kojarzonym głównie z osobami starszymi. Obecnie w coraz większym stopniu dotyka on osoby poniżej 40. roku życia. Najmłodszy pacjent leczony z powodu udaru w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym Nr 4 w Lublinie miał trzy i pół roku. 29 października, w Światowy Dzień Udaru Mózgu w szpitalu odbyła się konferencja prasowa, podczas której specjaliści i pacjenci poruszyli ten ważny problem, podzielili się swoimi doświadczeniami i opowiedzieli o nowoczesnych metodach leczenia udarów. W trakcie wydarzenia ośrodek otrzymał prestiżową nagrodę za najlepszą opiekę nad pacjentami z udarem.

Konferencja prasowa zorganizowana w Światowym Dniu Udaru Mózgu (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)

 

Coraz więcej młodych pacjentów

- Obserwujemy coraz więcej takich przypadków. Przez długi czas z powodu udaru były do nas kierowane głównie osoby od 40. do 75. roku życia. Obecnie, z racji że społeczeństwo żyje dłużej, a wiek jest czynnikiem ryzyka dla udaru, przyjmujemy więcej pacjentów w podeszłym wieku. Poszerzenie spektrum zachorowalności widzimy jednak także w drugą stronę – rośnie liczba młodych osób, u których w wyniku niewłaściwego trybu życia, nadużywania używek, niezdrowej diety, otyłości czy braku aktywności fizycznej zwiększa się ryzyko wystąpienia udaru niedokrwiennego. Leczymy także młodych pacjentów, u których udar ma przyczynę mechaniczną. Mowa o pourazowych uszkodzeniach tętnic będących następstwem m.in. niewłaściwie wykonywanych ćwiczeń siłowych czy wypadków komunikacyjnych – mówi prof. dr hab. Konrad Rejdak, Lekarz Kierujący Klinicznym Oddziałem Neurologii USK Nr 4 w Lublinie.

Udary mózgu stanowią drugą przyczynę zgonów i pierwszą przyczynę trwałej niepełnosprawności w Polsce. Obecnie szacuje się, że co czwarta osoba na świecie dozna w ciągu swojego życia udaru mózgu. Ze względu na konsekwencje udar mózgu wciąż pozostaje bardzo istotnym problemem zdrowotnym i społecznym.

Od lewej: Dyrektor Naczelny USK Nr 4 w Lublinie Michał Szabelski, prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak, dr n. med. Piotr Luchowski (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)

 

Udar mózgu w Polsce

Liczba udarów mózgu u młodych osób rośnie, co potwierdzają statystyki. W Polsce każdego roku dochodzi do około 90 tys. zachorowań na udar mózgu. To ok. 20 tys. więcej przypadków niż na początku XXI wieku. Aż 31 proc. z nich dotyczy osób poniżej 65. roku życia. Jeszcze kilka lat temu osoby przed 40. rokiem życia stanowiły mniej niż 10 proc. wszystkich pacjentów, dziś stanowią już blisko 20 proc. przypadków. Według raportu Narodowego Funduszu Zdrowia „NFZ o zdrowiu. Udar niedokrwienny mózgu” w ostatnich latach obserwuje się coraz większą zapadalność na udary mózgu wśród osób do 54. roku życia. Autorzy raportu wskazali na zwiększenie się liczby zachorowań na udar niedokrwienny w niższych grupach wiekowych na przestrzeni ostatnich sześciu lat.

Z danych Ministerstwa Zdrowia wynika, że zachorowalność wzrosła w każdej z niższych grup wiekowych. W 2012 r. odnotowano 282 pacjentów do 19. roku życia z rozpoznaniem udaru leczonych szpitalnie w Polsce, a 10 lat później już 350 takich osób. Jeśli chodzi o pacjentów w wieku 20-35 lat, ich liczba wzrosła z 1221 do 1401.

Przyjazd pacjenta z udarem do Klinicznego Oddziału Ratunkowego USK Nr 4 w Lublinie 

 

Nagroda ESO Angels dla USK Nr 4 w Lublinie

29 października, w Światowy Dzień Udaru Mózgu Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie otrzymał nagrodę ESO Angels Award za najwyższą jakość opieki nad pacjentem udarowym. Nagroda przyznawana jest przez Inicjatywę Angels i European Stroke Organization na podstawie ewaluacji odbywającej się na poziomie globalnym.
Nagroda przyznana szpitalowi ma najwyższy status – Diamentowy. Oznacza najwyższy poziom diagnostyki i leczenia dla pacjentów z udarem. Świadczą o tym dane kliniczne, w tym m.in.:

• wysoki odsetek pacjentów, którzy przeszli pełną diagnostykę kwalifikującą do leczenia trombolitycznego w ciągu 45 minut od momentu pojawienia się w Klinicznym Oddziale Ratunkowym - 60 proc. przy wymaganych do otrzymania wyróżnienia 50 proc.,
• wysoki odsetek pacjentów, którym zaproponowano leczenie reperfuzyjne (dożylna tromboliza lub mechaniczna trombektomia) – 48 proc. przy wymaganych 25 proc.,
• wysoki odsetek pacjentów, którym zapewniono badania w kierunku dysfagii (u osób po udarze mózgu jest to szczególnie ważne, ponieważ zaburzenia połykania zwiększają ryzyko zachłyśnięcia i zapalenia płuc) oraz badania obrazowe - kolejno 97 proc. i 100 proc.

 – Nie jest łatwo tę nagrodę uzyskać. Kryteria opisują najważniejsze etapy od przyjazdu pacjenta do szpitala do podania leczenia, odpowiednią liczbę wykonanych zabiegów kanalizacji, neuroobrazowanie, leczenie na specjalnie przeznaczonym do tego oddziale udarowym, odpowiednią profilaktykę wtórną oraz wysoką jakość opieki po fazie ostrej przez personel pielęgniarski, co zapobiega dodatkowym powikłaniom. Jestem dziś zaszczycona, że mogę wręczyć najwszyższą nagrodę i pogratulować zespołowi udarowemu szpitala USK Nr w Lublinie. To kolejna nagroda tego typu. Co mnie cieszy - mamy potwierdzenie najwyższej jakości na poziomie europejskim i światowym. Kryteria są naprawdę wyśrubowane, dlatego to duży sukces – mówi konsultantka inicjatywy Angels w Polsce, Katarzyna Putyło, która wręczyła wyróżnienie na ręce Dyrektora Naczelnego Michała Szabelskiego i Lekarza Kierującego Klinicznym Oddziałem Udarowym i Wczesnej Rehabilitacji Poudarowej USK Nr 4 w Lublinie dr n. med. Piotra Luchowskiego.

Od lewej: konsultantka inicjatywy Angels Katarzynę Putyło, Dyrektor Naczelny Michał Szabelski, dr n. med. Piotr Luchowski (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)

 

- Poza ogromnymi gratulacjami i wyrażeniem przyjemności, że mogę tę nagrodę przyjmować w imieniu tak dobrego zespołu działającego w naszym szpitalu, chciałbym podkreślić kilka istotnych rzeczy. Wśród nich jest fakt, że nasi lekarze posługują się zaawansowanymi technologiami wraz ze sztuczną inteligencją. To kierunek rozwojowy, mający ogromny potencjał. Druga kwestia mająca wpływ na wysoką jakość, to współpraca na poziomie szpitalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym. Bardzo ważnym elementem doskonalenia leczenia są rejestry. To wszystko tworzy świetną całość, ale będzie jeszcze lepiej, My, jako dyrekcja wierzymy, że nawet w tych obszarach, w których dostajemy nagrody, zawsze jest potencjał do poprawy. Aby tworzyć dobrą medycynę na poziomie nie tylko szpitala, ale i województwa oraz kraju, ważne jest też to, aby strategia międzynarodowa wiązała się ze strategią regionalną, czyli mapami potrzeb, panami transformacji - mówił  Dyrektor Naczelny USK Nr 4 w Lublinie Michał Szabelski.

 

Rekordowo krótki czas do rozpoczęcia trombektomii

W leczeniu udarów czas ma kluczowe znaczenie. Uniwersytecki Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie może się poszczycić najkrótszym w Polsce czasem od przyjęcia do szpitala do rozpoczęcia trombektomii mechanicznej. Wynika to m.in. z wdrażanych na bieżąco procedur, które są opracowywane na podstawie najnowszych wyników badań klinicznych.

- Kliniczny Oddział Udarowy i Wczesnej Rehabilitacji Poudarowej USK Nr 4 w Lublinie to jedyny oddział w Polsce z wyodrębnionym zespołem zajmującym się wyłącznie udarami mózgu. Zespół prowadzi dyżury przez całą dobę, siedem dni w tygodniu, na miejscu. Co jeszcze wyróżnia nasz ośrodek, to doskonała jakość kwalifikacji do leczenia reperfuzyjnego, czyli leczenia umożliwiającego cofnięcie deficytu neurologicznego. W szpitalu dysponujemy wszystkimi nowoczesnymi metodami diagnostyki, w tym również z zastosowaniem sztucznej inteligencji. Umożliwia nam to kwalifikację pacjentów poza standardowym, sześciogodzinnym oknem do leczenia interwencyjnego. Implementujemy na bieżąco najnowsze wyniki badań klinicznych do rutynowej praktyki lekarskiej. To wszystko sprawia, że odsetek chorych leczonych reperfuzyjnie wynosi aż 48 proc. i jest najwyższy w Polsce. Dodatkowo, jako ośrodek prowadzimy liczne szkolenia z postępowania w fazie ostrej udaru mózgu. Szkolenia te są adresowane zarówno do lekarzy jak i pielęgniarek oraz zespołów ratownictwa medycznego. Już po leczeniu fazy ostrej udaru mózgu bardzo ważną rolę odgrywa właściwa opieka wczesnoszpitalna realizowana przez zgrany i zaangażowany zespół lekarski, pielęgniarski, fizjoterapeutyczny oraz logopedyczny. Stale podnosimy nasze kompetencje. W tym roku na przykład zorganizowaliśmy trzy duże szkolenia dla zespołu pielęgniarskiego w kierunku oceny zaburzeń połykania po udarze mózgu. Celem jest eliminacja dodatkowego czynnika przedłużającego pobyt pacjenta i pogarszającego jego rokowania. Na naszym oddziale chorzy otrzymują także właściwą, spersonalizowaną profilaktykę wtórną udaru przy wypisie ze szpitala. Co więcej, uruchomiliśmy Poradnię Profilaktyki i Leczenia Chorób Naczyń Mózgowych, tak aby każdy pacjent wypisany z naszego oddziału mógł być pod dalszą kontrolą zespołu udarowego USK Nr 4 - wylicza Lekarz Kierujący Klinicznym Oddziałem Udarowym i Wczesnej Rehabilitacji Poudarowej USK Nr 4 w Lublinie dr n. med. Piotr Luchowski.

 

Kliniczny Oddział Ratunkowy USK Nr 4 w Lublinie - przyjęcie pacjenta z udarem (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)

 

Po dokładnej diagnostyce wykonanej przez zespół Oddziału Udarowego pacjenci, których stan i czas przyjęcia do szpitala od pojawienia się pierwszych objawów na to pozwalają, mają wykonywany zabieg trombektomii. Zabieg wykonuje zespół z Zakładu Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii USK Nr 4 w Lublinie składający się z dwóch radiologów, dwóch pielęgniarek i technika radiologii. W gotowości do wykonania zabiegu trombektomii zawsze znajdują się dwa zespoły.

Trombektomia mechaniczna umożliwia szybkie przywrócenie przepływu krwi w zamkniętym naczyniu i tym samym ograniczenie obszaru trwałego uszkodzenia mózgu. Kluczowe znaczenie ma czas – im szybciej pacjent trafi na zabieg, tym większe są szanse na pełny powrót funkcji neurologicznych i uniknięcie trwałej niepełnosprawności.

- Raport NFZ i inne dane pokazują, że czas od wystąpienia objawów klinicznych do przeprowadzenia procedury trombektomii w naszym ośrodku jest wręcz rekordowy. Jest to wynik wypracowanego przez nas optymalnego modelu współpracy między radiologami zabiegowymi i neurologami, ale także specjalistami innych dziedzin. Są to specjaliści wysokiej klasy, co również ma ogromne znaczenie. Zespół bardzo sprawnie kwalifikuje pacjentów do leczenia, mogąc korzystać z dokładnych, wysoko specjalistycznych badań obrazowych. Wszystko to ma wpływ na nasze statystyki – na krótki czas, dobre wyniki leczenia oraz dalsze postępowanie z pacjentem - mówi prof. dr hab. n. med. Anna Drelich-Zbroja, Lekarz Kierująca Zakładem Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii USK Nr 4 w Lublinie.

Transport pacjenta z udarem na badania obrazowe (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)

 

Do osób, które w ostatnim czasie miały wykonaną trombektomię mechaniczną w USK Nr 4 w Lublinie, należy pani Alina.

- Zaczęło się nagle, bez symptomów przepowiadających. Wstałam rano i zaczęłam swój poranny rytuał – zrobiłam kawę, obejrzałam wiadomości w telewizji, wyszłam do łazienki. Tam zaczęły mi się pogorszać obraz i równowaga. Wychodząc do przedpokoju, upadłam. Miałam okropne zawroty głowy, nie mogłam podnieść jej z podłogi. Wiedziałam, że potrzebuję pomocy. Z wielką trudnością udało mi się dostać do telefonu i wybrać numer do syna. Dlaczego do syna, a nie na pogotowie? Ponieważ byłam zamknięta w domu sama i nie byłabym w stanie otworzyć drzwi. Przez cały czas miałam świadomość, co się dzieje. Po wykonaniu tomografii w szpitalu MSWiA zostałam przewieziona do szpitala przy ul. Jaczewskiego. Obecnie czuję się dobrze, poruszam sprawnie, nie mam zaburzeń czucia ani równowagi, ale jestem ostrożna i nie wychodzę daleko poza dom, bo jeszcze nie czuję się zupełnie pewnie – mówi 69-letnia pacjentka z Lublina, pani Alina.

Pacjentka, pani Alina (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)

 

Droga pacjenta od pierwszych objawów do leczenia

Liczba trombektomii w USK Nr 4 w Lublinie rośnie z roku na rok. Pierwsze zabiegi były wykonane w 2016 roku u 39 osób. W bieżącym roku przeprowadzono je już u 195 osób. Wielu pacjentów jest kierowanych z innych ośrodków regionu i województw ościennych.

- Zespół ratownictwa medycznego ma obowiązek wcześniejszego zawiadomienia oddziału o transporcie pacjenta z udarem. Mając taką informację, możemy zebrać szczegółowy wywiad o pacjencie, jego stanie i przyjmowanych lekach. Co więcej, możemy wykonać prerejestrację, czyli wprowadzić dane pacjenta do systemu informatycznego przed jego przybyciem do szpitala. Procedura ta odbywa się tylko w niektórych, wiodących oddziałach udarowych w Polsce. Pozwala na wygenerowanie kart zleceń i skierowania na tomografię, a co za tym idzie – skrócenie czasu do wykonania badania tomograficznego o kilka-kilkanaście minut, co dla pacjenta może mieć duże znaczenie. W szpitalu pacjentem zajmuje się dyżurujący zespół leczenia udarów, tzw. Stroke-Team. Wykonuje wszystkie niezbędne procedury już w warunkach oddziału ratunkowego i powiadamia o pacjencie pracownię tomografii komputerowej. Jeżeli badanie tomograficzne wykluczy krwotok, pacjent może być kwalifikowany do leczenia reperfuzyjnego. Przed trombektomią zawsze też wykonywane jest badanie angio-TK, które pozwala uwidocznić, w którym miejscu doszło do zamknięcia światła naczynia mózgowego – mówi dr n. med. Piotr Luchowski.

Przed zabiegiem trombektomii (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)

- Gdy tylko zespół neurologów zgłosi pacjenta kwalifikującego się do zabiegu, natychmiast mobilizujemy zespół specjalistów – anestezjologów, radiologów zabiegowych, pielęgniarki oraz techników. Pacjent zakwalifikowany do trombektomii jest niezwłocznie kierowany na salę angiograficzną. Podczas wprowadzania chorego w znieczulenie radiolodzy analizują wyniki badań obrazowych, dobierają odpowiedni sprzęt i planują zabieg. Technik przygotowuje aparat angiograficzny, a pielęgniarki kompletują stół zabiegowy wraz z niezbędnymi narzędziami. Zabieg rozpoczyna się od nakłucia tętnicy, po czym operator wprowadza mikronarzędzia przez tętnice do miejsca niedrożności w celu usunięcia skrzepliny. W praktyce wykorzystujemy dwa główne systemy do trombektomii: tromboaspirację polegającą na odessaniu skrzepliny za pomocą cewnika ssącego i stentretriever, czyli specjalny samorozprężalny koszyczek, który mechanicznie chwyta i usuwa materiał z naczynia. Wybór metody zależy od lokalizacji i charakteru zatoru. Często też stosujemy połączenie obu technik, aby maksymalnie zwiększyć skuteczność leczenia. Czas trwania procedury zależy od stopnia trudności – może wynosić od kilunastu do kilkudziesięciu minut. Trombektomia w leczeniu udaru mózgu opiera się na precyzyjnym planowaniu zabiegu, wykorzystaniu nowoczesnych technik endowaskularnych oraz ścisłej współpracy wielospecjalistycznego zespołu, co pozwala na szybkie i skuteczne przywrócenie przepływu krwi w mózgu oraz minimalizację trwałych następstw neurologicznych – wyjaśnia dr hab. n. med., prof. UM Krzysztof Pyra, radiolog zabiegowy z Zakładu Radiologii Zabiegowej i Neuroradiologii USK Nr 4 w Lublinie.

Odsetek skutecznych przywróceń drożności naczyń mózgowych po trombektomii w USK Nr 4 w Lublinie wynosi 90 proc.

- Jako konsultant wojewódzki mogę z dumą stwierdzić, że Kliniczny Oddział Udarowy USK Nr 4 w Lublinie osiąga bardzo dobre wyniki leczenia. Odnotowujemy bardzo wysoki odsetek trombektomii w stosunku do liczby przyjęć — 42 procent. Warto podkreślić, że województwo lubelskie należy do regionów o najwyższym w Polsce odsetku wykonywanych trombektomii w stosunku do liczby pacjentów z udarem. Oczywiście o kwalifikacji do zabiegu decyduje przede wszystkim czas. Standardowo wynosi on do sześciu godzin od wystąpienia objawów, jednak zdarzają się sytuacje, gdy mimo przekroczenia tego czasu badania postprocessingowe wykazują obecność fragmentu mózgu, który może zostać przywrócony do życia. Oznacza to, że nie doszło jeszcze do trwałej martwicy, a istnieje tzw. penumbra — obszar otaczający ognisko udaru, który rokuje uratowanie dzięki przywróceniu prawidłowego krążenia – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Konrad Rejdak.

Obraz mózgu pacjenta w trakcie kanalizacji (Fot. Łukasz Głaczkowski/USK Nr 4 w Lublinie)

 

Media o wydarzeniu: